Ontmoetingen

Presentatie over de behandeling en terugkeer van psychiatrische patiënten in de TBS, detentie, vreemdelingenbewaring en asielprocedure

Auteur(s): Piet de Jong
Bijeenkomst: Donderdag 30 november 2023
Publicatie: 16 januari 2024

Heeft u de bijeenkomst op 30 november moeten missen, of wilt u de slides nog een keer terugkijken? In de bijlage kunt u de presentatie terugvinden van Piet de Jong over zijn werk binnen de transculturele psychiatrie in het Centrum Transculturele Psychiatrie Veldzicht.

publicaties/lutje-pjg-30-november-2023

PI Veenhuizen factsheet

Auteur(s): Marie-Anne de Groot
Bijeenkomst: Donderdag 6 juni 2019
Publicatie: 21 november 2024

Het bijgesloten document dient als toevoeging bij de bijeenkomst over de PI Veenhuizen, gegeven door Marie-Anne de Groot op zes juni 2019. De penitentiaire inrichting (PI) Veenhuizen bestaat uit de locaties Esserheem en Norgerhaven. PI Veenhuizen is een onderdeel van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

publicaties/de-groot.-factsheet-en-highlights-pi-veenhuizen-2019.pdf

Vrouwen in de forensische zorg

Auteur(s): Vivienne de Vogel
Bijeenkomst: Donderdag 20 september 2018
Publicatie: 6 februari 2019

De aandacht voor geweld door vrouwelijke daders neemt de laatste jaren sterk
toe. Desondanks is er nog veel onduidelijk over de achtergrond van meisjes of
vrouwen die worden gedetineerd of opgenomen in forensisch psychiatrische
instellingen en over risicofactoren of beschermende factoren voor recidive. De
vraag is of de huidige theoretische en empirische kennis over geweld door
jongens / mannen en de inschatting van herhaald risico hiervan wel voldoende
valide en van toepassing is voor meisjes / vrouwen. Onderzoek heeft bijvoorbeeld
aangetoond dat voor vrouwen andere risicofactoren van belang zijn dan voor
mannen en dat de veelgebruikte risicotaxatie-instrumenten voor gewelddadig
gedrag onvoldoende voorspellende waarde hebben voor vrouwen. Daarmee
samen hangt de vraag of behandeling binnen forensische instellingen waar
vrouwen verblijven voldoende responsief is en of de problematiek en behoeften
van vrouwen wel helder genoeg in beeld zijn.

publicaties/vrouwen-in-de-forensische-zorg-lutje-lezing-20-november-2018-door-vivienne-de-vogel.pdf

Een nieuwe wettelijke regeling voor de invrijheidstelling van levenslanggestraften

Auteur(s): W.F. van Hattum
Bijeenkomst: Donderdag 29 september 2016
Publicatie: 26 augustus 2017

Als gevolg van de rechtspraak van het Europese Hof tot bescherming van de Rechten van de Mens (EHRM) heeft de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie in 2016 besloten zijn beleid ten aanzien van de tenuitvoerlegging van levenslange straf te wijzigen van een absolute in een meer relatieve benadering van die straf. De wijziging kent een aantal zwakke punten en het is de vraag of zij de toets van het EHRM doorstaat. Deze toets zal naar verwachting eind 2017 door de Hoge Raad worden uitgevoerd.

De Tweede Kamer heeft echter inmiddels ook om wetgeving gevraagd. In deze bijdrage wordt ingezoomd op de vraagpunten die bij dat wetgevingstraject aan de orde zouden moeten komen.

publicaties/lutje-pjg-29-september-2016.artikel.def.pdf

Psychische klachten bij gedetineerden zonder uitzicht op invrijheidstelling.

Auteur(s): Drs. Ronald Rijnders
Bijeenkomst: Donderdag 11 mei 2017
Publicatie: 3 augustus 2017

Op 11 mei 2017 sprak Ronald Rijnders, forensisch psychiater binnen het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie, locatie Pieter Baan Centrum, over de psychische klachten bij gedetineerden zonder uitzicht op invrijheidstelling.

Rijnders werd na zijn artsexamen in Leiden en een Tropencursus in Antwerpen door de Franse organisatie ‘Médecins Sans Frontières’ uitgezonden naar respectievelijk Honduras, Mozambique en Afghanistan. Tijdens zijn specialisatie tot psychiater verrichtte hij bij overlevenden van de beruchte, geheime Marokkaanse gevangenis Tazmamart een somatisch en psychiatrisch onderzoek naar de gevolgen van langjarige incommunicado detentie. Over dit onderzoek hield Rijnders een pakkend en bij tijd en wijle beklemmend betoog, dat hij inleidde met een röntgenfoto van een vrachtauto met illegalen: de mens als ding. Daartegenover stelde hij de mens met zijn klacht, een klacht die is ontstaan door een voorgeschiedenis, en die zich uit in het heden.

De gevangenen in de Marokkaanse geheime gevangenis waren militairen die waren veroordeeld wegens het plegen van een coup: de coup Skhirat op 10 juli 1971 en de coup Kénitra op 16 augustus 1972. De straffen waren weliswaar individueel op jaren bepaald, maar de gevangenen werden niet vrijgelaten op het moment dat hun tijd om was. Zij werden uiteindelijk 18 jaar van hun vrijheid beroofd, onder zulke omstandigheden dat de meesten hun ‘bevrijding’ – in juli 1991 – niet hebben gehaald.

De coupplegers waren tijdens hun detentie opgeborgen in elk hun eigen cel, waarin het voortdurend donker was en waar zij werden blootgesteld aan extreme temperaturen. Het voedsel was schaars en van slechte kwaliteit. Ziekte werd niet behandeld. Ongedierte tierde welig. De enig manier van communiceren met elkaar was door naar elkaar te schreeuwen. Op deze manier konden de gevangnen elkaar verhalen vertellen. Dit werd een manier van overleven.

Degenen die deze extreme situatie hebben overleefd waren na vrijlating extreem in lengte gekrompen. Hun conditie was slecht. Waar zij echter na hun vrijlating het meeste onder te lijden hadden, waren niet hun fysieke omstandigheden maar praktische: zoals huisvesting, inkomen en het stigma ‘een couppleger’ te zijn.

Over deze geschiedenis schreef de Marokkaanse schrijver Tahar ben Jelloun het boek Een verblindende afwezigheid van licht, vertaald uit het Frans door Maria Noordman, Breda: De Geus 2002 en 2008.

U vindt hierbij een verkorte weergave van de powerpoint-presentatie van Rijnders.

publicaties/1501835031_r.rijnders-lutje-pjg-lezing-11.05.2017-.wvh.pdf

Het leefklimaat in justitiële inrichtingen

Auteur(s): Miranda Boone, Martina Althoff en Frans Koenraadt m.m.v. Irina Timp
Bijeenkomst: Donderdag 9 maart 2017
Publicatie: 3 augustus 2017

Op 9 maart hielden Prof. dr. Miranda Boone en dr. Martina Althoff een inleiding naar aanleiding van de literatuurstudie over het leefklimaat in justitiële inrichtingen die zij samen met Prof. dr. Frans Koenraadt hebben verricht. Zij deden dit onderzoek opdracht van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (WODC) .

Dit boek "Het leefklimaat in justitiële inrichtingen", WODC, Boom juridisch, 2016, heeft inmiddels een warme onthaal gekregen binnen de inrichtingen. Naar verluidt is één van de resultaten dat nu al wordt overwogen om de in 2006 ingevoerde 'slang' -- de harde doorzichtige plastic scheiding tussen gedetineerde en zijn bezoek -- weer af te schaffen.

Van de inleiding is geen aparte document gemaakt, omdat er al seen samenvatting van het rapport bestaat.

Hier vindt u een link naar die samenvatting en hier een link naar het hele rapport.

Verslag Symposium 4 november 2016 over 'Verwarring'

Auteur(s):
Bijeenkomst: Vrijdag 4 november 2016
Publicatie: 19 juli 2017

Op vrijdagmiddag 4 november 2016 vond ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van het Lutje Psychiatrisch Juridisch Gezelschap een symposium plaats. Voorzitter Klaas van Tuinen sprak een openingswoord, Michiel van der Wolf leidde het onderwerp in en vervolgens werden zes korte lezingen gehouden, door: Antoine Mooij, filofoof en forensisch psychiater, Claar Mooij, geneesheer-directeur GGZ-instelling Lentis, Tijl Huygen, psychiater en manager behandelzaken Duurzaam Verblijf in Beilen, Wilbert Dijkers, rechter met jarenlange ervaring in BOPZ-zaken, Anton Loonen, arts en famacoloog en als zodanig soms deskundige in strafzaken en Geert Knigge, AG bij de Hoge Raad.

Aan het verslag van deze bijeenkomst, gemaakt door Loeska Bos, zijn de diverse inleidingen gelinkt.

publicaties/verslag-van-het-lustrumsymposium.-v2.wvh.3.pdf

De ontwikkeling van het klachtrecht in de gedwongen GGZ

Auteur(s): Annet van den Berg
Bijeenkomst: Donderdag 7 april 2016
Publicatie: 7 juli 2016

Halverwege de vorige eeuw kwam er aandacht voor de rechten van psychiatrische patiënten. Zij moesten kunnen worden beschermd tegen willekeurige vrijheidsbeneming en dwangbehandeling. Deze gedachte kreeg vorm in de Wet Bijzondere opneming in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) die na een wetgevingstraject van 23 jaar op 1 januari 1994 in werking trad. In augustus 1995 trad daarnaast ook de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (Wkcz) in werking, die mede betrekking heeft op niet-gedwongen opgenomen personen. Beide wetten voorzien in het behandelen van klachten van patiënten c.q. cliënten door een klachtencommissie.

In deze bijdrage beschrijft Annet van den Berg, voorzitter van de klachtencommissies van het eerste uur, over de ontwikkeling en de werkwijze van deze commissies vanaf de start tot nu.

publicaties/annet_van_den_berg_klachtrecht.290616.pdf

Een steekje los? Over de geestesgesteldheid van daders van internationale misdrijven: van Neurenberg tot Den Haag

Auteur(s): Alette Smeulers
Bijeenkomst: Donderdag 4 juni 2015
Publicatie: 2 november 2015

Oorlogen, burgeroorlogen en andere vormen van massaal politiek geweld kenmerken zich veelal door extreme en gruwelijke gewelddadigheden. Geconfronteerd met de gruwelijke beelden uit oorlogsgebieden is onze eerste instinctieve reactie dat de daders psychisch gestoorden, sadisten of mensen met een crimineel en gewelddadig verleden moeten zijn. Wij willen namelijk liefst zo snel mogelijk afstand nemen van de daders en schrijven hun gedrag dan toe aan het feit dat ze ‘niet normaal’ zijn, ‘geestelijk gestoord’ of in ieder geval heel anders dan wij. Met ‘wij’ bedoel ik niet alleen slachtoffers, getuigen en omstanders, maar ook wetenschappers, zoals historici, sociologen, criminologen en de zogeheten genocide scholars die het geweld proberen te begrijpen en verklaren alsook psychologen en psychiaters die de daders onderzoeken. Instinctief willen we niets liever dan de daders als een aparte groep wegzetten – als een groep bij wie een steekje los zit. Dat verwacht de maatschappij ook: dat na onderzoek van de psyche van de daders de conclusie getrokken wordt dat zij anders zijn dan gewone mensen. Deze druk voelen psychologen en psychiaters net zo goed en dat heeft ertoe geleid dat sommigen van hen in het verleden haast wanhopig bleven zoeken naar wat er mis was met de daders. In dit artikel zal een historisch overzicht gegeven worden van de mate waarin de vraag rond de psychische gesteldheid van de daders een rol speelde en tot op de dag van vandaag speelt in de internationale strafrechtspleging en wetenschappelijke literatuur rond daders.

Smeulers - Geestesgesteldheid daders internationale misdrijven (04 juni 2015)

Het Manifest van Lunteren

Auteur(s): Judith Kwakman
Bijeenkomst: Donderdag 5 maart 2015
Publicatie: 23 september 2015

De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Teeven heeft in een brief aan de Tweede Kamer aangekondigd dat verschillende maatregelen moeten leiden tot een kortere duur van de TBS. Hij verwacht dat hierdoor het vertrouwen in het TBS-stelsel zal toenemen en dit zal leiden tot het vaker opleggen van maatregel. Teeven wil de voorstellen van een speciale werkgroep zo snel mogelijk invoeren om de gemiddelde TBS-behandeling terug te brengen naar acht jaar. De instelling van die speciale werkgroep is het gevolg van de werkconferentie die geleid heeft tot het “Manifest van Lunteren”. In deze bijdrage worden de voorstellen opgesomd en van enig commentaar voorzien.

publicaties/judith_kwakman_5_maart_2015.pdf

Knelpunten van de TBS in historisch perspectief: de weigerende observandus in het bijzonder

Auteur(s): Michiel van der Wolf
Bijeenkomst: Donderdag 7 maart 2013
Publicatie: 16 juli 2015

De aanleiding voor deze voordracht is het verschijnen van mijn proefschrift: ‘TBS - veroordeeld tot vooroordeel. Een visie na analyse van historische fundamenten van recente knelpunten, het systeem en buitenlandse alternatieven’.  De aanleiding voor mijn promotieonderzoek was het parlementair onderzoek naar de TBS door de Commissie Visser uit 2006. Dit onderzoek vond plaats naar aanleiding van enkele geruchtmakende recidives van terbeschikkinggestelden die zich hadden onttrokken aan verlof. Echter, het beeld dat van de TBS bestaat berust op vooroordeel, ontstaan door selectieve negatieve berichtgeving. Mijn onderzoeksvraag luidde:

Hoe zal het tbs-systeem – of de omgang met gevaarlijke psychisch gestoorde delinquenten – vorm moeten krijgen, gezien de analyse van de historische fundamenten van recente knelpunten, het systeem als zodanig en buitenlandse alternatieven?

In deze voordracht volg ik de structuur van het onderzoek. Ik ben historisch gezien ‘achteraan’ begonnen, bij de recente geschiedenis, vanaf de laatste integrale herziening van de TBS-regeling in 1988 tot heden.

publicaties/michiel_van_der_wolf.pdf

Zwijgplicht, een duizendjarige waarborg versus de waan van de dag

Auteur(s): J.C. Boon
Bijeenkomst: Donderdag 6 juni 2013
Publicatie: 6 juni 2013

J.C. Boon. Het medisch beroepsgeheim (6 juni 2013)